Een introductie in obligatie ETF’s

Een obligatie is een schuldbewijs van een lening uitgegeven door een bedrijf of overheidsinstantie.  Investeerders lenen geld uit voor een bepaalde termijn en rentevoet, ook wel “coupon” genoemd.  

Bij het opmaken van je financieel plan ga je op basis van je risicoprofiel een vermogensallocatie opmaken, een passende mix van risicovolle activa en activa met een lager risico.

Risicovolle activa zijn bijvoorbeeld aandelen of vastgoed.  Activa met een lager risico zijn bijvoorbeeld cash geld, kortlopende of middellange termijn obligaties. 

Belangrijke rol in je totale portefeuille

De rol van obligaties in je totale portefeuille mag niet onderschat worden.

Obligaties zorgen voor meer diversificatie in je portefeuille, dit wil zeggen dat je het risico gaat spreiden tussen aandelen en obligaties.  Deze diversificatie komt het meest tot zijn recht bij overheidsobligaties.  Door hun lage volatiliteit schommelen obligaties minder dan aandelen. 

Bij een beurscrash zorgt het obligatiegedeelte van je portefeuille ervoor dat de verliezen beperkt worden.  

Om een inschatting te maken van het mogelijk verlies bij een beurscrash kunnen we naar rendementen uit het verleden kijken : de Bogleheads berekenden het cumulatieve rendement van verschillende vermogensallocaties in de  berenmarkt van 2000-2002 ⁽¹⁾.  

Een portefeuille met 80% aandelen en 20% obligaties verloor ongeveer 35% in 2 jaar tijd en een portefeuille van 50% aandelen en 50% obligaties verloor maar 14%.

In je financieel plan heb je een vermogensallocatie (verdeling aandelen/obligaties) vastgelegd.  Tijdens of na een berenmarkt (aandelen tonen een neerwaartse trend) of stierenmarkt (aandelen tonen een opgaande trend) raakt deze vermogensallocatie uit balans.  Je kan dit oplossen door te herbalanceren. 

Stel je hebt in je financieel plan een vermogensallocatie vastgelegd van 80% aandelen en 20% obligaties.

• Na een daling van de aandelenbeurzen is deze vermogensallocatie 60% aandelen en 40% obligaties geworden.  Om je vermogensallocatie terug in balans te brengen ga je herbalanceren door een deel van je obligatie-ETF’s te verkopen en hiermee aandelen-ETF’s te kopen.  Na herbalanceren is de verdeling van je vermogensallocatie opnieuw 80% aandelen en 20% obligaties zoals vastgelegd in je financieel plan.
• Na een stijging van de aandelenbeurzen is deze vermogensallocatie 90% aandelen en 10% obligaties geworden. Om je vermogensallocatie terug in balans te brengen ga je herbalanceren door een deel van je aandelen-ETF’s te verkopen en hiermee obligatie-ETF’s te kopen.  Na herbalanceren is de verdeling van je vermogensallocatie opnieuw 80% aandelen en 20% obligaties zoals vastgelegd in je financieel plan.

Op welk tijdstip je herbalanceert is een persoonlijke keuze.  Je kan op een vast tijdstip herbalanceren, bijvoorbeeld 1 keer per jaar en hierbij is je verjaardag een veel voorkomende keuze.  Je kan ook herbalanceren indien je aandelen of obligaties een bepaald percentage afwijken van de vermogensallocatie vastgelegd in je financieel plan.

Selectiecriteria obligatie-ETF’s

In België gebruiken we ETF’s om passief te beleggen.  Een ETF (Exchange Traded Fund) is een beleggingsfonds dat (meestal) gebaseerd is op een index. De aanbieder van een ETF, zoals Vanguard en Blackrock, koopt en verkoopt aandelen/obligaties op basis van het gewicht van deze in de index. Het grote voordeel van een ETF zijn de beheerskosten.  De beheerder kan deze kosten zeer laag houden omdat er bijna geen manueel werk aan te pas komt, in tegenstelling tot actief beheerde fondsen.

Je kan ETF’s verhandelen op de effectenbeurs.  

Ik maak mijn selectie van obligatie ETF op basis van de volgende criteria (disclaimer : voornamelijk voor Belgische investeerders) :

1. Kwaliteit : deze kwaliteit  is afhankelijk van de uitgever, bijvoorbeeld de overheden of bedrijven, en de daaraan gekoppelde kredietwaardigheid.  Er zijn 3 ratingbureaus die de kredietwaardigheid bepalen : Moody’s, S&P en Fitch.  Ik leg de focus op veiligere obligaties, ook wel investeringswaardige obligaties genoemd.  Investeringswaardige obligaties met de beste kwaliteit krijgen score “AAA” (S&P / Fitch) of “Aaa” (Moody’s). De ondergrens voor investeringswaardige obligaties is “BBB-“ (S&P / Fitch) of “Baa3” (Moody’s) ⁽²⁾.  Overheidsobligaties zijn meestal veiliger dan bedrijfsobligaties.
2. Looptijd : elke obligatie kan een verschillende looptijd hebben.  Sommige hebben een korte looptijd (minder dan 5 jaar), andere hebben een middellange looptijd (tussen 5 jaar en 10 jaar) of lange looptijd (meer dan 10 jaar).  In het algemeen wordt gesteld dat hoe langer de looptijd is, hoe hoger de coupon wordt vastgelegd. Er is wel een maar… de waarde van obligaties, en dus ook obligatie-ETF’s, wijzigt bij een veranderende rente.  Als de (markt)rente stijgt, dan dalen de waardes van de huidige obligaties, het is op dat moment interessanter om te investeren in nieuwe obligaties met een hogere rente dan de huidige obligaties.  Als de (markt) rente daalt, dan stijgen de waardes van de huidige obligaties, deze zijn op dat moment interessanter dan nieuwe obligaties.  Daarbovenop zorgt een lange(re) looptijd voor een soort ‘multiplicator’ effect.  Een obligatie met een langere looptijd is volatieler dan een obligatie met een korte looptijd.  Waarom? Een wijziging van de rente heeft een veel grotere invloed op een obligatie met een lange looptijd dan een obligatie met een korte(re) looptijd. Om een lang verhaal kort te maken : je selecteert best obligatie ETF’s met een korte- of middellange looptijd, dit wil zeggen maximum 10 jaar.
3. Diversificatie : de belangrijkste reden hiervoor is risicospreiding. Als je belegt in 1 obligatie en de uitgever kan niet aan de betalingsvoorwaarden voldoen, dan verlies je de volledige waarde van je obligatiebelegging.  Als je belegt in een obligatie-ETF met hierin honderden verschillende obligaties en één uitgever kan niet aan de betalingsvoorwaarden voldoen, dan verlies je niet de volledige waarde van je obligatiebelegging.  
4. Volledige replicatie : de aanbieder van een ETF met fysieke replicatie koopt obligaties aan die deel uitmaken van de index.  Een eerste voordeel is transparantie, je weet perfect wat er in de ETF zit.  Een ander voordeel is veiligheid : de ETF-aanbieder heeft de obligaties effectief in zijn bezit en deze zijn het onderpand wanneer de aanbieder failliet gaat.  
5. Totale kostenpercentage : de aanbieder van een ETF brengt de aandeelhouders een kostenpercentage in rekening om de operationele kosten van het fonds te dekken.  Hier streef ik naar een maximum jaarlijks kostenpercentage, ook wel Total Expense Ratio (TER) genoemd, van maximum 0,50%.
6. Accumulerend :  In België betalen we 30% roerende voorheffing op uitgekeerde coupons. Een accumulerende ETF herinvesteert deze coupons en hierdoor dienen we deze roerende voorheffing niet te betalen.  Bij verkoop van een obligatie ETF is er wel een belasting op de meerwaarden. 
7. Gedomicilieerd in Ierland : Ierland heft geen belastingen op dividenden en coupons van buitenlandse beleggers. 
8. Uitgegeven in euro : je koopt of verkoopt de ETF in euro en vermijdt hiermee wisselkoerskosten.
9. Munt waarin obligaties zijn uitgegeven : obligaties in vreemde munten (niet-euro munten) stellen je bloot aan een muntrisico.  Als je ETF veel obligaties bevat met vreemde munten en de wisselkoers met de euro je benadeelt, dan kan dit je rendement beïnvloeden.  Hiervoor zijn 2 oplossingen mogelijk : 1) investeren in Europese obligaties zonder muntrisico of 2) je indekken, ook wel “hedging” genoemd, tegen dit muntrisico.  De TER van “hedged” obligatie-ETF’s is een beetje hoger dan de TER van de niet-hedged variant.
10. UCITS : de ETF voldoet aan de EU-regelgeving ter bescherming van het publiek tegen ongeschikte beleggingsvehikels.
11. Fondsgrootte : ETF’s moeten een bepaalde omvang hebben om rendabel te zijn. Indien niet rendabel kan het fonds zijn deuren sluiten.  Kleinere ETF’s hebben meestal ook een lager handelsvolume en zijn over het algemeen dus ook minder liquide. Met een fondsgrootte van ongeveer 100 miljoen kan een ETF kostenefficiënt worden beheerd ⁽³⁾.
12. Niet geregistreerd in België : Belgen betalen een lagere taks op beursverrichtingen (TOB) voor elke aankoop en verkoop van fondsen niet geregistreerd in België, maar geregistreerd in een land van de Europese Unie.  

Enkele voorbeelden van ETF’s die voldoen aan deze criteria

VGEA : Vanguard EUR Eurozone Government Bond ⁽⁴⁾

Deze ETF wordt als volgt omschreven : “The Bloomberg Barclays Euro Aggregate Treasury index tracks Euro denominated government bonds issued by members of the eurozone. All maturities are included. Rating: Investment Grade.”

Dit fonds investeert in Europese staatsobligaties met een gemiddelde kredietwaardigheidscore ‘A+’ ⁽²⁾.  De replicatie is fysiek en het jaarlijks kostenpercentage is 0,07%.

Het distributiebeleid is accumulerend, de coupons worden geherinvesteerd in het fonds.  De domicilie van het fonds is Ierland en de ETF is uitgegeven in euro.

Dit fonds voldoet aan de UCITS regulering.  De fondsgrootte is meer dan 500 miljoen en dit is zeker groot genoeg om rendabel en liquide te zijn.  Dit fonds is niet geregistreerd in België.

AGGH : iShares Core Global Aggregate Bond (hedged) ⁽⁵⁾

Deze ETF wordt als volgt omschreven : “The Bloomberg Barclays Global Aggregate Bond (EUR Hedged) index tracks bonds issued in emerging and developed markets worldwide. Rating: Investment Grade. Currency hedged to Euro (EUR).”

Dit fonds investeert in wereldwijde overheidsobligaties (55%) en bedrijfsobligaties (45%) met een gemiddelde geschatte kredietwaardigheidscore ‘AA-‘ ⁽²⁾. De replicatie is fysiek en het jaarlijks kostenpercentage is 0,10%.

Het distributiebeleid is accumulerend, de coupons worden geherinvesteerd in het fonds.  De domicilie van het fonds is Ierland en de ETF is uitgegeven in euro.  De onderliggende obligaties zijn uitgegeven in USD, maar worden ingedekt (hedging) naar euro’s.

Dit fonds voldoet aan de UCITS regulering.  De fondsgrootte is meer dan 1 miljard en dit is zeker groot genoeg om rendabel en liquide te zijn.  Dit fonds is niet geregistreerd in België.

VDTE : Vanguard USD Treasury Bond (hedged) ⁽⁶⁾

Deze ETF wordt als volgt omschreven : “The Bloomberg Barclays Global Aggregate US Treasury Float Adjusted (EUR Hedged) index tracks US sovereign debt, issued by the US government. ‘Float adjusted’ means, the index does not consider bonds that are unavailable to the public. Currency hedged to Euro (EUR).”

Dit fonds investeert in Amerikaanse overheidsobligaties met een gemiddelde kredietwaardigheidscore ‘AAA’ ⁽²⁾.  De replicatie is fysiek en het jaarlijks kostenpercentage is 0,12%.

Het distributiebeleid is accumulerend, de coupons worden geherinvesteerd in het fonds.  De domicilie van het fonds is Ierland en de ETF is uitgegeven in euro. De onderliggende obligaties zijn uitgegeven in USD, maar worden ingedekt (hedging) naar euro’s.

Dit fonds voldoet aan de UCITS regulering.  De fondsgrootte is meer dan 50 miljoen, dus in principe niet groot genoeg om rendabel te zijn, maar dit fonds bestaat nog geen jaar.  Dit fonds is niet geregistreerd in België.

Nog een woordje over belastingen…

Sommige beleggers zijn een beetje sceptisch ten aanzien van obligaties omdat we in België een belasting betalen van 30% op de meerwaarden van obligaties.  

De hoofdreden om obligaties in je portefeuille op te nemen is stabliliteit, dit om neerwaartse schokken van de aandelenmarkt op te vangen.  Inkomen genereren door obligaties is dus niet de belangrijkste reden.

Het is aangeraden om enkel obligaties te verkopen bij het herbalanceren.  Hierbij verkoop je enkel een (klein) deel van je obligaties, en je betaalt alleen belasting als er meerwaarden zijn op deze obligaties.

Welke obligatie ETF’s heb jij en waarom?   Laat het weten in de comments!

Deze info is alleen voor informatieve, educatieve en entertainment doeleinden. Deze info is ook geen financieel, boekhoudkundig of juridisch advies. Gelieve uw eigen onderzoek te doen (disclaimer).

Bronnen :

(1) Bogleheads. (2019, 29 november). Asset allocation – Bogleheads. www.bogleheads.org. https://www.bogleheads.org/wiki/Asset_allocation 

(2) Wikipedia. (2021, 24 mei). Bond credit rating. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Bond_credit_rating 

(3) JustETF. (2021, 17 maart). Size matters when it comes to ETFs. https://www.justetf.com/uk/news/etf/size-matters-when-it-comes-to-etfs.html 

(4) JustETF. (z.d.). Vanguard EUR Eurozone Government Bond UCITS ETF Accumulating | A2PA8D | IE00BH04GL39. www.justetf.com. https://www.justetf.com/en/etf-profile.html?query=IE00BH04GL39&groupField=index&from=search&isin=IE00BH04GL39 

(5) JustETF. (z.d.). iShares Core Global Aggregate Bond UCITS ETF EUR Hedged (Acc) | A2H6ZT | IE00BDBRDM35. www.justetf.com. https://www.justetf.com/en/etf-profile.html?query=IE00BDBRDM35&groupField=index&from=search&isin=IE00BDBRDM35#overview 

(6) JustETF. (z.d.). Vanguard USD Treasury Bond UCITS ETF EUR Hedged Accumulating | A2P741 | IE00BMX0B631. www.justetf.com. https://www.justetf.com/en/etf-profile.html?query=IE00BMX0B631&groupField=index&from=search&isin=IE00BMX0B631